یادداشتی کوتاه بر فیلم نخستین انسان دمیین چیزل
نخستین انسان – ساخته Damien Chazelle
وبسایت اردبیل سینما تقدیم می کند: یادداشتی کوتاه بر فیلم نخستین انسان – قبل از تماشای فیلم، پیش انگاره ها برای بدبین بودن به ساخته جدید دیمین شیزل از درودیوار میبارید، آیا قرار است تماشاگر یک حماسه تخت میهن پرستانه باشیم که با تطهیر ناسا تخصیص بودجه هوا وفضا را به بیش از ۰.۵% توجیه کند و یا چپ هایی که دستشان از ابواب جمعی کاخ سفید کوتاه مانده طبق عادت معهود مرثیه سرایی کرده اند تا با اُسکارباران کردنش (همچون “ارابه های آتش” و “جوخه” در دوره ریگان یا “تصادف” در دوره بوش پسر) بارخود را ببندند؟ شائبه برانگیزتر این سوال اساسی و مورد علاقه تئوریسین های توطئه است که چرا در هالیوودی که از یک سوژه محلی در شهرستانی کوچک بلافاصله یک فیلم پرآب و تاب در می آید رخداد غول پیکری فتح ماه تاکنون در آب نمک مانده است؟! ولی با آغاز نخستین سکانس از “نخستین انسان” بلافاصله منفی بافی ذهن پیشداور کنار رفته و ورای تمام تفاسیر و فرضیات فرامتنی با درامی خودبسنده روبرو می‌شویم که بدون آماس فرمالیستی و پیچیده نمایی قصه ای سهل و درگیرکننده را بازگو می‌کند.
در پیرنگ اصلی فیلم ماجرای یک خانواده معمولی را شاهدیم به سرپرستی مهندسی سختکوش و پدر/همسری دچار بحران مسئولیت های مغایر یکدیگر؛ ولی این بافت روایتگر در قبال زوج معصوم رایان گاسلینگ و کلر فوی (ارائه دهنده بهترین بازی فیلم) احساسات را اشباع نمی کند تا برای وجه تاریخی و وقایع نگارانه فیلم منافذی باقی مانده و دوسیه های هشت سال سپری شده با طمانینه و دُز مناسب تزریق شود؛ از چالش های سیاسی و اقتصادی اَبرپروژه آپولو گرفته تا احساس مسئولیت اخلاقی گفتمان لیبرالیسم/گلوبالیسم در کنار وقایعی چون فاجعه تکان دهنده شبیه ساز Gemini VIII همگی مفید و مختصر و بهینه مطرح شده تا سویه گزارشگرانه فیلم بدون پراکنده گویی کارکرد یک اثر مستند را تامین کند، آنهم به مدد تکنیک و جلوه های ویژه میخکوب کننده ای که از لحاظ بدعت حس و حال و طبیعی بودن (به ویژه سکوت مهیب ونفس گیر اوج فرود روی ماه) سر به آسمان ساییده و در ذهن مخاطب خواهد ماند.
ترکیب متناسب این مولفه ها با سبک بصری داکیو درام قابهای بسته فیلتر شده و حاشیه صوتی مینیمال (جاستین هورویتز را باید در عرصه آهنگسازی جدی تر گرفت) رویکردی است که در تضاد با عظمت و اُبهت موضوع فیلم کنتراستی هنرمندانه می سازد و امتیاز اصلی اثر نیز دقیقن پایبندی به این لحن اتخاذ شده و حفظ پلاستیک منسجم فیلم تا آخرین لحظه است جایی که در اختتامیه دلنشین “Quarantine” در پس تمام شدن ماموریت آپولو و هیاهویش مخاطب را مجدد به موتیف اولیه عودت می‌دهد.
همانطور که باید قدردان ناسای متهم به کوره پول سوزی بودن باشیم که ازین گام بزرگ بشریت گرفته تا مموری ها و دوربین های تلفن همراه (که بدون آنها روزمان شب نمی‌شود) را برایمان به ارمغان آورده؛ از سینما نیز سپاسگزاریم که چنین چکامه ای تدارک دیده تا به واسطه آن این حکمت ازلی را یادآوری کند: حتی برای انسان جاه‌طلب فاتح کره ماه هم؛ همچنان “عشق” و”خانواده” همه چیز است.
منبع: کافه سینما – (سردبیر: استاد امیر قادری)
آدرس وبسایت سینما قدس اردبیل: www.cinemaghods.com