نگاهی به فیلم رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی

نگاهی به فیلم رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی

یادداشتی بر فیلم «رخ دیوانه» اثر ابوالحسن داوودی؛ یک دهه بعد از «تقاطع» – رخ دیوانه به معنای واقعی کلمه سینماست

وبسایت اردبیل سینما با افتخار تقدیم می کند: نگاهی به فیلم رخ دیوانه ساخته ابوالحسن داوودی – شش جوان در چشم به هم زدنی با هم آشنا شده و در یک کافه با هم دوست می شوند. تهیه مواد برای یکی از آنها، رفاقتشان را به خارج از کافه می کشاند. یک اتفاق به ظاهر ساده همه چیز را دگرگون کرده و تماشاگر را با وجوه مختلف شخصیت آنها آشنا می کند. هرچه فیلم جلوتر می رود تفاوت میان افراد پررنگ تر می شود. «رخ دیوانه» که نامش برگرفته از یکی از اصطلاحات بازی شطرنج است. قصه جوانانی است که همچون رخ فداکار شطرنج وقتی از تکرار و روزمرگی به درد می آیند و هر آن نیز هراس از شکست در وجودشان موج می زند، دست به خود ویرانگری زده و با فداکردن خود، بازی را پات (مساوی) می کنند.

پایان غیرمنتظره فیلم بر اساس همین منطق شکل می گیرد، شاید تلخ باشد اما به مانند نمونه های تقلیدی (که از خود تفکر و نگاهی ندارند و در جشنواره امسال نیز بیش از هر چیز چنین نگاه آزاردهنده ای موج می زند) منفعلانه نیست. شخصیت های «رخ دیوانه» هریک به سهم خود دست به انتخاب زده و هزینه های آن را می دهند. همگی سرانجام یکسانی دارند و در صفحه ای بازی می کنند که سرانجامش معلوم است، به همین خاطر است که فیلمساز در انتها به جای آنکه از چگونه بازی کردن صحبت کند، پیشنهاد تغییر زمین بازی را می دهد. در چنین فضایی نه عشق معنا و سرانجام دارد، نه امید. فیلم دو رابطه عاشقانه دارد و یک امید که هیچ یک طعم واقعی خود را ندارند. رابطه های عاشقانه یا شکست می خورد و یا معلق است و از طرف دیگر تنها امید و آرمان موجود در فیلم نیز (آرزوی غزل برای دیدن مادرش) از اساس توهمی بیش نیست که در صورت آشکار شدن واقعیت، غزل را با بحران جدی تری مواجه می کند.

داودی در امتداد دو فیلم مهم و متعلق به سینمای اجتماعی («تقاطع» و «زادبوم») که هر کدام بسته به شرایط آن زمان، تصویری از جامعه معاصرِ خود بودند، به «رخ دیوانه» رسیده است. یک دهه بعد از «تقاطع» و برخلاف آن فیلم دیگر خبری از نگاه انتقادی و آرمانی داوودی به نسل جوان نیست. زاویه نگاه داوودی به نسل امروز در «رخ دیوانه» از درون خود این نسل صورت می گیرد. دنیای نامنسجم و مشوش نسل جدید در کنار به حاشیه رفتن نسل گذشته که عملاً هیچ تأثیری روی فضای حاکم بر جامعه ندارند (که دو شخصیت پدر غزل (امکانیان) و مادر ماندانا (گوهر خیراندیش) به خوبی تصویرگر این به حاشیه رفتن است) خط اصلی محتوایی فیلم است که هرچه جلوتر می رویم، سیالیت زندگی این نسل را بیشتر حس می کنیم. اینکه سرعت و لحظه دو عنصر جدایی ناپذیر نسل امروز است و همچون تیغ دو لبه ای در آنی از زمان، می تواند او را به کامیابی یا ناکامی برساند. نمونه اش در فیلم همان شرط بندی ساده ابتدای فیلم میان ماندانا و مسعود است، که زندگی هر شش نفر اصلی داستان را به چالش کشیده همگی تا انتهای قصه، همچون نفرین شدگانی محکوم، تقاص همان یک لحظه را می دهند.

«رخ دیوانه» قصه تنهایی نسلی است که در دنیای واقعی زندگی می کند اما احساساتش (ترس، امید، خشم، غم، شادی، خودنمایی، اعتماد به نفس و… ) همگی در دنیای مجازی شکل می گیرد. نسلی که اگر در «تقاطع» علیرغم تمام سرکشی ها و عصیان هایش هنوز از خانواده یا دوستانش نبریده بود، درست یک دهه بعد، از همه چیز بریده و تعلقات و وابستگی هایش تنها در فضای ذهنی و خیالی رقم می خورد. چیزی شبیه به آنچه در اثر درخشان اسپایک جونز «her» سال گذشته دیدیم. سهولت برقراری ارتباط میان افراد در شبکه های اجتماعی به چنان ابتذالی می رسد که افراد از همان آغاز رابطه، بر سستی و ناپایداری آن آگاه اند و بیشتر از آنکه به پی ریزی یک رابطه پایدار بیاندیشند، در تلاش برای ارضای خواسته ها و تمایلات شخصی خود هستند که در هر یک به نحوی بروز پیدا می کند.

«رخ دیوانه» علیرغم شباهت هایی که «تقاطع» دارد (که مونتاژ موازی پنج خرده روایت را با هم جلو برده و به طرز هولناکی به هم متصل می کرد) یک اتفاق است که میان شش نفر رخ می دهد و از ابتدا تا انتهای فیلم، آن اتفاق با تمرکز روی هر یک از کاراکترها روایت شده و هرچه جلوتر می رویم، ابعاد آن واقعه برایمان آشکارتر شده و قضاوت هایمان تغییر می کند. یکی از جذابیت های روایی فیلم نمایش تصاویر حقیقی و دروغین کنار هم است که تا قبل از رو شدن آخرین قطعه پازل، نمی توان واقعیت را تشخیص داد. فیلمبرداری فرشاد محمدی هم یکی دیگر از ویژگی های شاخص فیلم است که کاملاً در خدمت فضای داستانی و موقعیت شخصیت هاست. در کل می توان گفت، شاخصه اصلی «رخ دیوانه» تکیه آن بر فرم است و به همین خاطر پتانسیل بالایی در تأثیرگذاری بر مخاطب و انتقال معنا و مضمون دارد.

«رخ دیوانه» به معنای واقعی کلمه سینماست. همه آن چیزهایی که از یک فیلم سینمایی انتظار دارید را به شما می دهد. اثری چند بعدی که مخاطب آن هر دسته و گروهی از هر طبقه فکری و اجتماعی می تواند باشد. فیلم در عین ریتم تند و داده های فراوانی که به تماشاگرش می دهد (و این ویژگیِ فیلمنامه، کاملاً مربوط به بستر داستانی آن است که زندگی چند جوان را که از طریق شبکه های اجتماعی با هم آشنا می شوند، دستمایه خود قرار می دهد) از جزئیات داستان غافل نشده و بر خلاف روال معمول، تدوین پرشتاب و نماهای زیاد فیلم حربه ای برای فرار از منطق علت و معلولی فیلمنامه نیست. فیلمی سرشار از داده های ریز و درشتی که هریک سر وقت خود گره گشایی یا گره افکنی می کنند و به همین خاطر مخاطب تا ثانیه آخر همراه داستان می شود. بعد از جریان سازی اصغر فرهادی که با «جدایی نادر از سیمین» جریان تازه ای را در سینمای ایران به لحاظ روایت و پرداخت به جزئیات راه انداخت. حالا با نمایش «رخ دیوانه» در جشنواره امسال و بعد از آن در سال ۹۴، با یک پیشنهاد تازه مواجهیم که نه تنها تمام مزایای سینمایی از جنس فرهادی را دارد که به لحاظ جذابیت های فرمی و ارتباط با توده های مردم جایگاه بالاتری دارد. تک تک سکانس های فیلم نشان می دهد که فیلمسازش یک عشقِ فیلم به تمام معناست که قبل از هرچیز برایش خود سینما اهمیت دارد و تمام حرف هایش را در مدیوم سینما می زند.

منبع: سایت سینمایی کافه سینما | نویسنده: امیرعباس صباغ

مشاهده آنونس فیلم رخ دیوانه:

اطلاعات فیلم رخ دیوانه:

کارگردان: ابوالحسن داوودی

تهیه‌کننده: بیتا منصوری

نویسنده: محمدرضا گوهری

بازیگران: طناز طباطبایی، بیژن امکانیان، صابر ابر، نازنین بیاتی، گوهر خیراندیش، ساعد سهیلی، امیر جدیدی، سحر هاشمی.

راوی: امیر جدیدی | موسیقی: کارن همایونفر | فیلم‌برداری: فرشاد محمدی | تدوین: بهرام دهقانی | توزیع‌کننده: هدایت فیلم | تاریخ‌های انتشار: ۲۰ اسفند ۱۳۹۳ | مدت زمان: ۱۱۵ دقیقه | کشور: ایران | زبان: فارسی | فروش گیشه: ۲٬۹۲۳٬۷۶۴٬۹۰۰ تومان

آدرس وبسایت سینما قدس اردبیل: http://www.cinemaghods.com/